ĐỘ THẲNG TRONG GD&T

Độ thẳng (straightness) là khoảng cách lớn nhất △ từ điểm cao nhất và điểm thấp nhất của đường thẳng thực, khoảng cách giới hạn biên này chính là dung sai độ thẳng.

1. Định Nghĩa

Độ thẳng được quy ước là toàn bộ các điểm trên một đường thẳng phải nằm trong 2 đường thẳng song song, khoảng cách giữa 2 đường thẳng song song này người ta quy định bằng một giá trị để kiểm soát, thì người ta gọi đó là dung sai độ thẳng.

Hình 1. Biểu diễn độ thẳng

Độ thẳng (straightness) là khoảng cách lớn nhất △ từ điểm cao nhất và điểm thấp nhất của đường thẳng thực, khoảng cách giới hạn biên này chính là dung sai độ thẳng.

2. Độ Thẳng Nằm Ở Đâu?

Độ thẳng là dung sai 2D nằm trong nhóm dung sai hình dạng trong bảng dung sai hình học GD&T và không cần mặt chuẩn để so sánh.

Hình 2. Vị trí của độ thẳng trong bảng dung sai hình học GD&T

3. Thể Hiện Độ Thẳng Trên Bản Vẽ

Có 2 cách biểu diễn độ thẳng:

3.1 Biểu diễn trên bề mặt đối tượng

Độ thẳng là dung sai 2D nên hơi khác một chút so với độ phẳng, độ thẳng biểu diễn với hình chiếu của vật thể mà xác định đường thẳng cần áp dụng dung sai độ phẳng ở đâu. Và tương ứng với mỗi dung sai độ thẳng nằm trên theo phương của hình chiếu đó.

Như hình 3, độ thẳng nằm ở hình chiếu cạnh nằm trong vùng dung sai 0.05, và độ thẳng theo hình chiếu đứng trong vùng dung sai 0.1

Hình 3. Biểu diễn độ thẳng theo hình chiếu theo ASME

3.2 Biểu diễn trên đường thẳng trung tuyến

Dung sai độ thẳng trên đường trung tuyến, hay còn gọi là đường tâm của hình trụ như biểu diễn ở hình 4

Chú ý đừng để hiểu sai giữa kiểm soát độ thẳng của đường trung tuyến và trên bề mặt đối tượng

Hình 4. Biểu diễn độ thẳng ở đường trung tuyến

Người ta giải thích về kiểm soát độ thẳng của đường trung tuyến trong ASME như hình 5. Đường thẳng trung tuyến thực tế phải được nằm trong hình trụ có đường kính 0.04 như hình. Và mỗi mặt cắt trên bề mặt của vật cũng phải nằm trong đường giới hạn 16.04, tuân theo quy tắc đường bao của ASME.

Hình 5. ASME giải thích về kiểm soát độ thẳng ở đường trung tuyến

4. Có Áp Dụng Điều Kiện Vật Liệu MMC Cho Độ Thẳng?

Cách biểu diễn xác định độ thẳng tại MMC là như nào? Người ta áp dụng MMC để mở rộng vùng dung sai cho việc gia công một cách dễ dàng hơn.

Trên hình minh họa là kiểm soát độ thẳng của 1 khối, dung sai độ thẳng bằng 0.04 và có áp dụng MMC. Vậy theo quy tắc đường bao thì trên mỗi section, hay còn gọi là mỗi đoạn của vật thể này, yêu cầu phải nằm trong đường bao 16.04, đường bao 16.04 thực tế là một điều kiện ảo để mô tả sự cho phép của vậy được phép nằm trong đường bao này, để đảm bảo cho việc lắp ráp, đó là ý đồ của thiết kế.

Nhưng đường kính cho phép của vật này là từ 15.89 – 16.00. Vậy nếu người ta gia công cơ điều kiện tối đa là 16.00 thì dung sai của độ thẳng cũng ở mức thấp nhất là 0.04. Hình dung nếu người ta gia công càng nhỏ chiếc chốt này thì khả năng lắp ráp càng tốt hơn, tức là độ thẳng cũng được mở rộng như hình 6

Hình 6. Biểu diễn độ thẳng đường trung tuyến khi áp dụng MMC

5. Độ Thẳng Được Áp Dụng Như Thế Nào?

Độ thẳng được áp dụng rộng rãi trong phương pháp kiểm soát GD&T.

Hình 7. Một số minh họa về ứng dụng của độ thẳng trên bề mặt đối tượng

Hình 8. Ứng dụng kiểm soát độ thẳng trên tâm trụ

6. Những Biểu Tượng Lưu Ý Liên Quan Tới Độ Thẳng

Độ thẳng còn được biểu diễn trên mỗi đoạn cùng với xác định độ thẳng tổng thể của đối tượng.

Nhìn hình ta có thể thấy, đường trung tuyến thực tế của vật phải nằm trong vùng dung sai có đường kính 0.4 trên tổng chiều dài 100 và thêm 1 điều kiện nữa là trên mỗi đoạn 25mm chiều dài thì các điểm nằm trong vùng dung sai phải nằm trong khoảng 0.1

Hình 9. Biểu diễn kiểm soát độ thẳng trên từng đoạn của đối tượng

>>> Tham khảo thêm về GD&T tại đây

Quý khách hàng quan tâm tìm hiểu khóa đào tạo GD&T của V-Proud, vui lòng liên hệ hotline  (+84) 896 555 247 để được tư vấn và giải đáp.

#GD&T #kienthucdoluong #banvekythuat #V-Proud #daotaodoluong

• SHARE:
;