Trong cuộc đua toàn cầu về tự động hóa sản xuất, Trung Quốc đang nổi lên như một quốc gia tiên phong với mô hình “nhà máy trong bóng tối” – nơi robot và trí tuệ nhân tạo thay thế hoàn toàn con người. Không cần ánh sáng, không cần nghỉ ngơi, các nhà máy thế hệ mới hoạt động liên tục 24/7 với độ chính xác và hiệu suất vượt trội.
Với những tín đồ đam mê xe thể thao, đặc biệt là các dòng Porsche, việc độ xe không chỉ đơn thuần là cá nhân hóa – đó là cách thể hiện dấu ấn kỹ thuật, sự hiểu biết về hiệu suất, và tinh thần khám phá không giới hạn. Nhưng làm sao để tinh chỉnh một cỗ máy đã tiệm cận sự hoàn hảo mà vẫn đảm bảo tính chính xác, đồng bộ và an toàn? Câu trả lời nằm ở công nghệ quét 3D cầm tay – thứ đang tạo nên cuộc cách mạng thầm lặng trong ngành công nghiệp độ xe hiệu suất cao.
Trong ngành cơ khí chính xác, đánh giá độ nhám và hình thái bề mặt là yếu tố sống còn để đảm bảo chất lượng sản phẩm và hiệu suất lắp ráp. MarSurf GD 140 và GD 280 – hai model nổi bật từ thương hiệu đo lường hàng đầu Mahr (Đức) – thường được đặt lên bàn cân khi doanh nghiệp cần đầu tư thiết bị đo độ nhám chuyên nghiệp. Vậy nên chọn thiết bị nào?
Trong cuộc đua toàn cầu về tự động hóa sản xuất, Trung Quốc đang nổi lên như một quốc gia tiên phong với mô hình “nhà máy trong bóng tối” – nơi robot và trí tuệ nhân tạo thay thế hoàn toàn con người. Không cần ánh sáng, không cần nghỉ ngơi, các nhà máy thế hệ mới hoạt động liên tục 24/7 với độ chính xác và hiệu suất vượt trội.
Khái niệm “Dark Factory” (nhà máy trong bóng tối) hay còn gọi là “Lights-out Factory” chỉ những nhà máy được vận hành hoàn toàn bằng hệ thống tự động, không có sự hiện diện thường xuyên của con người. Đặc điểm nổi bật của mô hình này là không cần chiếu sáng, không cần điều hòa, không có căng-tin, không có ca làm việc – và không có công nhân thường trực. Mọi hoạt động sản xuất được thực hiện bởi robot công nghiệp, trí tuệ nhân tạo (AI) và phần mềm quản trị sản xuất tiên tiến (MOM – Manufacturing Operations Management).
Mô hình Dark Factory vốn được coi là lý tưởng trong ngành sản xuất hiện đại, nhưng chỉ khả thi khi hạ tầng công nghệ đủ mạnh và có khả năng thay thế con người về cả kỹ thuật lẫn nhận thức. Với sự phát triển vượt bậc của AI, IoT, cảm biến thị giác và hệ thống học máy, Trung Quốc hiện đang là quốc gia tiên phong đưa mô hình này thành hiện thực.
Xiaomi – Hình mẫu tiêu biểu cho nhà máy thế hệ mới
Một trong những ví dụ điển hình nhất cho mô hình Dark Factory là siêu nhà máy của Xiaomi – công bố lần đầu vào năm 2023. Tổ hợp sản xuất này rộng tới 81.000 m² (tương đương 11 sân bóng đá), hoạt động hoàn toàn tự động, không cần chiếu sáng, không có nhân sự tại chỗ và vận hành liên tục 24/7. Nhà máy được tích hợp nền tảng sản xuất siêu thông minh HyperIMP, có khả năng giám sát, phân tích dữ liệu thời gian thực và tự điều chỉnh hoạt động mà không cần sự can thiệp của con người.
Đến giữa năm 2024, Xiaomi tiếp tục giới thiệu một nhà máy khác có quy mô lên tới 720.000 m² tại Khu phát triển kinh tế – công nghệ Bắc Kinh, chuyên sản xuất xe điện với mức độ tự động hóa đạt 91%. Nhà máy được vận hành bởi hơn 700 robot, thực hiện liên tục các công đoạn từ đúc, hàn, lắp ráp đến kiểm tra chất lượng, với độ chính xác cao và không gián đoạn.
Điểm mấu chốt tạo nên sự khác biệt của nhà máy trong bóng tối nằm ở sự tích hợp chặt chẽ giữa AI – tự động hóa – dữ liệu – hệ thống giám sát và điều hành. Trong các nhà máy này, hệ thống như HyperIMP của Xiaomi không đơn thuần điều khiển robot lắp ráp, mà còn có khả năng “dạy” robot cách thích ứng, chẩn đoán sự cố, sửa lỗi tự động và tối ưu hóa quy trình theo thời gian thực.
Công nghệ cảm biến thị giác, nhận diện hồng ngoại, Lidar và thị giác máy tính đóng vai trò như “giác quan” của máy móc trong môi trường tối, giúp chúng nhận biết không gian, xác định vị trí và thực hiện nhiệm vụ chính xác như con người. Ngoài ra, các phần mềm MOM đóng vai trò điều phối hoạt động toàn bộ nhà máy – từ lập kế hoạch sản xuất, quản lý vật tư đến cảnh báo sự cố và đảm bảo chất lượng.
Lợi ích của Dark Factory – Tăng hiệu suất, giảm chi phí, tối ưu hóa năng lượng
Lợi ích của mô hình nhà máy trong bóng tối là rất rõ ràng. Trước hết, chi phí vận hành được cắt giảm mạnh khi loại bỏ nhu cầu cho các tiện ích phục vụ con người như chiếu sáng, sưởi ấm, điều hòa không khí, khu vệ sinh, khu ăn uống, v.v. Theo số liệu của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), mức tiêu thụ năng lượng trong nhà máy có thể giảm từ 15%–20% nhờ việc loại bỏ các hệ thống hỗ trợ con người.
Thứ hai, năng suất và chất lượng sản phẩm được nâng cao. Robot làm việc không ngừng nghỉ, không đình công, không đòi hỏi tăng lương hay giảm giờ làm. AI có thể phát hiện lỗi với độ chính xác vượt xa khả năng của con người, đồng thời duy trì hiệu suất cao một cách ổn định và liên tục.
Cuối cùng, Dark Factory còn hỗ trợ các quốc gia như Trung Quốc hiện thực hóa cam kết trung hòa carbon vào năm 2060 bằng cách giảm lãng phí và tăng hiệu quả sử dụng tài nguyên trong sản xuất.
Sự thành công hiện tại của Trung Quốc với mô hình Dark Factory không phải là ngẫu nhiên. Từ năm 2015, chính phủ nước này đã triển khai sáng kiến “Made in China 2025”, ưu tiên phát triển robot, AI và nhà máy thông minh. Đến năm 2022, Trung Quốc lắp đặt hơn 290.000 robot công nghiệp, chiếm 52% tổng số robot toàn cầu – vượt xa cả Mỹ và Nhật Bản cộng lại.
Chỉ số mật độ robot (số robot trên 10.000 công nhân) của Trung Quốc cũng tăng mạnh, từ 49 (năm 2012) lên 470 vào năm 2024, đứng thứ ba toàn cầu sau Hàn Quốc và Singapore. Đây là kết quả của chiến lược bài bản trong việc xây dựng năng lực phần cứng (robot, cảm biến, thiết bị sản xuất thông minh) lẫn phần mềm (AI học máy, phần mềm điều hành sản xuất, IoT…).
Các công ty áp dụng và mở rộng mô hình Dark Factory
Bên cạnh Xiaomi, nhiều doanh nghiệp lớn khác của Trung Quốc cũng đang hiện thực hóa mô hình nhà máy trong bóng tối:
Changying Precision Technology: Tự động hóa đến 90% nhân lực.
MEGVII Technology: Phát triển xưởng tối thông minh cho ngành sản xuất động cơ tại Chiết Giang.
Gree Electric: Hợp tác cùng Huawei và China Unicom xây dựng nhà máy 5.5G “tối đèn” lớn nhất thế giới tại Chu Hải.
Tập đoàn Baogang: Ứng dụng robot trong tách xỉ khỏi thép nóng, giúp tiết kiệm gần 100.000 USD/năm.
Viện Động cơ Hàng không Vũ trụ Tây An: Ứng dụng công xưởng tự động để tăng tốc sản xuất linh kiện đánh lửa cho tên lửa.
Những thành tựu này cho thấy mô hình Dark Factory không còn là lý thuyết, mà đã trở thành hiện thực với hiệu quả rõ ràng về chi phí và năng suất.
Bên cạnh lợi ích kinh tế, mô hình Dark Factory đặt ra thách thức xã hội rất lớn. Theo số liệu từ Foreign Affairs Forum, ngành sản xuất Trung Quốc hiện có hơn 100 triệu lao động. Việc thay thế nhân công bằng robot, nếu không có chiến lược chuyển đổi hiệu quả, có thể dẫn đến làn sóng thất nghiệp hàng loạt và bất ổn xã hội.
Năm 2023, một cuộc đình công tại Quảng Đông đã nổ ra với lý do công việc bị thay thế bởi robot. Điều này phản ánh tâm lý lo ngại của người lao động và cho thấy sự mất cân bằng giữa tốc độ phát triển công nghệ và chuyển dịch lực lượng lao động.
Việc đào tạo lại nguồn nhân lực là cấp thiết, đòi hỏi đầu tư vào giáo dục nghề nghiệp mới, đặc biệt về các lĩnh vực như AI, khoa học dữ liệu, vận hành và bảo trì robot. Bên cạnh đó, các thách thức kỹ thuật như rủi ro an ninh mạng, lỗi hệ thống và độ tin cậy của AI vẫn là những yếu tố cần được giám sát chặt chẽ.
Mô hình nhà máy trong bóng tối là xu hướng tất yếu của ngành công nghiệp toàn cầu, đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất hàng loạt và chế tạo chính xác cao. Trung Quốc, với tầm nhìn dài hạn và năng lực triển khai đồng bộ, đang giữ vai trò tiên phong trong cuộc cách mạng này.
Tuy nhiên, việc cân bằng giữa tự động hóa – năng suất – phát triển xã hội bền vững sẽ là bài toán chiến lược quan trọng không chỉ với Trung Quốc, mà với mọi quốc gia công nghiệp hóa trong tương lai. Sự thành công không chỉ đến từ công nghệ, mà còn từ khả năng quản trị sự chuyển đổi, duy trì công ăn việc làm và đảm bảo ổn định xã hội trong một kỷ nguyên mới của sản xuất.
Trong bối cảnh tự động hóa và trí tuệ nhân tạo đang dần thay thế vai trò của con người trong các dây chuyền sản xuất, xu hướng chuyển đổi sang “nhà máy không người” không còn là lựa chọn, mà trở thành chiến lược sống còn để nâng cao năng lực cạnh tranh và tối ưu nguồn lực. Nhận thức rõ điều đó, V-Proud tự hào là một trong những doanh nghiệp tiên phong tại Việt Nam đón đầu làn sóng sản xuất thông minh – từng bước đầu tư vào các giải pháp tự động hóa đo lường, quản lý dữ liệu số và thiết bị scan 3D để hỗ trợ doanh nghiệp nội địa nâng cấp quy trình sản xuất.
Không chỉ nhập khẩu và phân phối các thiết bị công nghiệp công nghệ cao từ châu Âu, V-Proud còn xây dựng Trung tâm Scan 3D và hệ sinh thái hỗ trợ chuyển đổi số sản xuất – hướng đến mục tiêu trở thành đối tác chiến lược cho các nhà máy, khu công nghiệp trong hành trình hiện đại hóa. Trong kỷ nguyên nơi năng suất và độ chính xác là yếu tố cốt lõi, việc đầu tư đúng thời điểm vào hạ tầng sản xuất thông minh chính là lợi thế dài hạn. Và V-Proud – với vai trò cầu nối giữa công nghệ và doanh nghiệp – đang nắm giữ chìa khóa cho tương lai sản xuất của Việt Nam.
(84) 896 555 247
Tiếng Việt
English