Trong ngành kỹ thuật cơ khí và sản xuất, kỹ thuật về kích thước dung sai hình học (GD&T) đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra các thiết kế chính xác, chức năng và chất lượng cao. Nhưng GD&T thực sự là gì và tại sao nó lại quan trọng đối với thiết kế chức năng của chi tiết?
GD&T là ngôn ngữ chung của ngành công nghiệp sản xuất linh kiện chính xác, giúp chúng ta giao tiếp hiệu quả và sản xuất ra những sản phẩm có chất lượng cao nhất. GD&T là một hành trình không ngừng học hỏi và khám phá, mở ra những cơ hội mới cho sự phát triển của ngành công nghiệp.
GD&T là ngôn ngữ chung của ngành công nghiệp sản xuất linh kiện chính xác, giúp chúng ta giao tiếp hiệu quả và sản xuất ra những sản phẩm có chất lượng cao nhất. GD&T là một hành trình không ngừng học hỏi và khám phá, mở ra những cơ hội mới cho sự phát triển của ngành công nghiệp. Cùng tìm hiểu tại sao việc đào tạo GD&T cho sinh viên là cần thiết trong bài viết này.
Độ đồng tâm (đồng trục) là sai lệch khoảng cách △ lớn nhất giữa đường tâm bề mặt khảo sát với đường tâm chuẩn trên chiều dài quy định của phần bề mặt đối tượng cần kiểm soát dung sai độ đồng tâm
Độ đồng tâm (hay còn gọi là đồng trục) là sai lệch khoảng cách △ lớn nhất giữa đường tâm bề mặt khảo sát với đường tâm chuẩn trên chiều dài quy định của phần bề mặt đối tượng cần kiểm soát dung sai độ đồng tâm.
Hay nói một cách dễ hiểu khác thì toàn bộ tâm trung bình được xuất ra từ mỗi đường tròn của trục thực phải nằm trong vùng dung sai trụ 0.25 được xác định bởi 1 trục chuẩn Datum A như hình.
Hình 1. Mô tả độ đồng tâm (concentricity)
Độ đồng tâm là dung sai hình học rắc rối, ít tính ứng dụng vào thực tế lắp ráp. Nên ngày nay người ta ít sử dụng độ đồng tâm vào trong chi tiết.
Như hình 2 bên dưới, trên mỗi mặt của đường tròn thì các điểm đối diện nhau đi qua tâm sẽ xuất ra một điểm làm trung điểm như hình, điểm màu xanh sẽ là trung điểm của 2 điểm màu đỏ, lúc này sẽ tạo ra vô số các điểm màu xanh, các điểm màu xanh này phải nằm trong vùng dung sai độ đồng tâm 0.25. Bạn chỉ có thể đo được độ đồng tâm trên các máy móc như máy 3D CMM.
Hình 2. Biểu diễn kiểm soát độ đồng tâm
Hình 3. Biểu diễn dung sai độ đồng tâm trên bản vẽ 2D
Hình 4. Biểu diễn dung sai độ đồng tâm trên 3D
Độ đồng tâm nằm trong nhóm dung sai vị trí trong bảng dung sai hình học GD&T trong tiêu chuẩn ASME và yêu cầu mặt chuẩn để so sánh.
Hình 5. Vị trí của độ đồng tâm trong bảng dung sai hình học GD&T trong tiêu chuẩn ASME Y14.5 2009
ASME phiên bản 2009 mô tả về độ đồng tâm là mỗi một trung điểm của mặt cắt phải nằm trong vùng dung sai phi 0.1, vùng dung sai phi 0.1 này được xác định bằng trục datum A. Một mặt cắt sẽ tạo ra nhiều trung điểm tùy thuộc vào số lượng số điểm lấy được trên mặt phẳng.
Hình 6. Biểu diễn sự thay đổi của tiêu chuẩn ASME
Đối với tiêu chuẩn ASME 2018 người ta đã thay thế độ đồng tâm bằng dung sai vị trí. Đối với hình bên tay trái tiêu chuẩn ASME 2009, người ta vẫn xuất ra các điểm trung bình dựa vào bề mặt cũng đối tượng. Nếu theo nguyên tắc này thì người ta sẽ không kiểm soát đước các điểm ngoài khoảng dung sai. Còn đối với tiêu chuẩn mới ASME 2018, người ta đã thay thế bằng độ dung sai vị trí, lúc này người ta không kiểm soát điểm như độ đồng tâm bằng các điểm trung tâm mà kiểm soát bằng đường thẳng trung tuyến, đường thẳng này là đường thẳng trung bình được xuất ra từ bề mặt đối tượng.
Đây là một số hình ảnh về ứng dụng của độ đồng tâm lên các đối tượng, độ đồng tâm có thể kiểm soát trên 1 hình nón, 2 hình trụ, 2 hình cầu với nhau.
Hình 7. Một số ứng dụng của độ đồng tâm
>>> Tham khảo thêm về dung sai độ đồng tâm tại đây:
Quý khách hàng quan tâm tìm hiểu khóa đào tạo GD&T của V-Proud, vui lòng liên hệ hotline (+84) 896 555 247 để được tư vấn và giải đáp.
#GD&T #kienthucdoluong #banvekythuat #V-Proud #daotaodoluong
(84) 896 555 247
Tiếng Việt
English